Hàm Trần: 'Tôi đưa lời cuối mẹ nói với tôi vào phim Maika'

Hàm Trần sinh năm 1974, là người gốc Hoa tại Sài Gòn, theo gia đình sang Mỹ định cư đầu thập niên 1980. Anh là một trong các nhà làm phim Việt kiều thành công cả trong nước và quốc tế. Anh ghi dấu với vai trò đạo diễn của các phim Âm mưu giày gót nhọn, Đoạt hồn, Siêu trộm, Thất sơn tâm linh. Ngoài ra, anh đảm nhận công việc dựng phim của các phim Dòng máu anh hùng, Bẫy rồng, Để Mai tính, Long Ruồi...

Sau ba năm thực hiện, phim Maika - Cô bé đến từ hành tinh khác do Hàm Trần đạo diễn đang chiếu rạp tại Việt Nam. Tác phẩm được anh dàn dựng sau cú sốc mất mẹ, gửi gắm nỗi nhớ dành cho đấng sinh thành.

Đạo diễn Hàm Trần.

- Cuối phim 'Maika - Cô bé đến từ hành tinh khác', anh dành lời tưởng nhớ mẹ và lồng một số bức ảnh bên mẹ thuở nhỏ. Người mẹ quá cố có ảnh hưởng thế nào tới bộ phim này của anh?

- Tôi mất mẹ năm 2018. Trước đó khi, mẹ bệnh nặng, tôi kịp về Mỹ thăm mẹ nhưng phải quay lại Việt Nam hoàn thiện một dự án phim. Khoảng một tháng sau, người nhà báo mẹ tôi có lẽ đã đi tới đoạn đường cuối, tôi nên về tiễn biệt mẹ. Tôi vội vã đặt chuyến bay về Mỹ nhưng mới ra tới sân bay, tôi hay tin mẹ mất. Tôi buồn, suy sụp, không biết mình nên làm gì tiếp.

Lúc ấy, biên kịch Vincent Ngô và nhà sản xuất Trần Thị Bích Hiền khuyên tôi nên làm một bộ phim khác. Nhưng đầu óc tôi trống rỗng, tôi không biết nên làm gì. Vincent đưa tôi khung kịch bản một phim thiếu nhi, nói ý tưởng lấy cảm hứng từ nhân vật Maika trong series truyền hình ngày xưa. Thực ra, tôi không biết bộ phim đó, Vincent phải giải thích sơ qua cho tôi hiểu. Tôi đã dùng tất cả nỗi nhớ mẹ để xây dựng câu chuyện cậu bé Hùng mồ côi mẹ và làm phim Maika - Cô bé đến từ hành tinh khác. Bộ phim đưa tôi bước ra khỏi nỗi đau mất mẹ.

- Anh đưa những ký ức nào về mẹ vào phim?

- Nhiều lắm. Bạn nhớ cảnh mẹ ôm Hùng lúc ở bệnh viện và nói: "Sao tóc lúc nào cũng thơm thế?" không? Đó là câu cuối cùng mẹ tôi nói với tôi, vào lần cuối cùng tôi được gặp mẹ.

Các ca khúc nhạc thập niên 1970 gắn liền thời thơ ấu bên mẹ cũng mang đến cho tôi nhiều cảm hứng. Tôi hay nghe những bài hát ấy, đặc biệt là nhạc của danh ca Thanh Lan, rất nhiều. Mỗi lần nghe, tôi lại tưởng tượng ra một cảnh phù hợp và giữ chúng trong đầu, ấp ủ sẽ đưa chúng vào các phim của mình. Nhạc ngày ấy lãng mạn thật!

- Ngoài 'Maika - Cô bé đến từ hành tinh khác' là phim thiếu nhi, các phim trước của anh luôn có nhân vật nhỏ tuổi. Tại sao vậy?

- Bởi vì thực sự từ sâu trong tim, tôi vẫn là một đứa trẻ. Tuổi tác lớn dần, tôi cứ trưởng thành nhưng nhiều chuyện gian truân khi sống trong trại tị nạn hay lúc mới sang Mỹ định cư vẫn ở trong lòng tôi. Cậu bé trong tôi hơn 40 năm nay vẫn tìm cách hòa giải với chính mình.

Hồi đó tôi 8-9 tuổi, gia đình tôi sống trong một khu người nghèo ở Mỹ, xung quanh nhiều giang hồ lắm. Những đứa trẻ 10-12 tuổi đã chơi dao, chơi súng. Tôi nhớ một đêm, tôi nghe tiếng trực thăng vù vù trên đầu, rồi một loạt tiếng súng nổ trước cửa nhà. Tôi sợ lắm. Thì ra đêm ấy, một băng giang hồ gốc Á đã giết hết một băng bản địa.

- Vậy anh đưa những đứa trẻ bước vào 'Maika - Cô bé đến từ hành tinh khác' thế nào?

- Với trẻ con, tôi không thích các con diễn theo kiểu bắt chước. Phần vì tôi diễn dở, phần vì làm vậy không tự nhiên. Bằng trí tưởng tượng phong phú của các con, tôi chỉ tạo ra bối cảnh, đặt các con vào tình huống, giải thích và gợi ý cho các con tìm cảm xúc. Tôi khuyến khích các con điều chỉnh lời thoại theo cách nói của mình. Tôi thường hỏi các con: "Nếu ở trường hợp này, con sẽ làm gì, con sẽ nói gì?".

Tôi nhớ mãi cảnh Hùng kể sự tích bánh trung thu cho Maika nghe. Đoạn đó, Lại Trường Phú (vai Hùng) tự kể bằng giọng của mình, Chu Diệp Anh (vai Maika) bị cuốn hút thật. Nhìn cảm xúc của hai đứa trẻ, tôi cảm giác như nhặt được vàng.

Các cảnh Maika dùng siêu năng lực càng dễ. Trẻ con bây giờ xem nhiều phim siêu anh hùng của Hollywood,chúng vẫn thường tưởng tượng mình là SpiderMan, Doctor Strange nên không khó để tưởng tượng điều tương tự khi đóng phim này. Tôi chỉ dẫn cho Chu Diệp Anh cảm giác bay lên, cách điều khiển ánh mắt như đang nhìn bảng điều khiển vô hình. Tất nhiên, chúng tôi phải tập diễn từ trước với sự hỗ trợ của nhóm cascadeur.

Đạo diễn Hàm Trần, nhà sản xuất Jenny Trang Lê và hai sao nhí Tin Tin, Lại Trường Phú tại buổi ra mắt phim 'Maika - Cô bé đến từ hành tinh khác'.

- Anh gặp những khó khăn gì khi làm phim này?

- Đây là phim cực nhất trong đời tôi. Dòng phim sci-fi (khoa học viễn tưởng) chưa phổ biến ở Việt Nam. Nhiều cảnh ở phim này cũng chưa từng có trên màn ảnh Việt. Cảnh hai chiếc máy bay điều khiển từ xa rượt đuổi nhau đầu phim hay các cảnh Maika làm phép đều tốn công, tốn thời gian thực hiện.

Với cảnh hai chiếc xe hơi rượt đuổi quanh đường núi, tôi và êkíp phải bảo đảm an toàn cho các diễn viên nhí, tính toán góc nào quay ngoài trời thật và góc nào quay giả cảnh trong phim trường. Cảnh Hùng và Maika trò chuyện với nhau trên đỉnh tháp thực ra được quay ở ba nơi, vào ba thời điểm khác nhau. Lần đầu, chúng tôi quay ở khu du lịch tại Đà Nẵng. Sau đó, chúng tôi dựng bối cảnh giả tại Vũng Tàu. Do Covid-19, đoàn không đi Vũng Tàu được, phải quay giả trong phim trường tại TP HCM. Chúng tôi cố gắng tạo sự đồng nhất để khán giả không phát hiện ra điều này khi xem phim.

Nhưng khó khăn nhất là vấn đề lịch trình. Khi tôi mới viết xong bản thảo đầu tiên của kịch bản, nhà sản xuất đã bắt đi quay luôn. Tôi muốn xin thêm vài tháng để chỉnh sửa cũng không được. Vậy là, tôi vừa sửa kịch bản vừa chuẩn bị cho lịch quay. Vậy nên có thể khi ra rạp, phim có vài thứ hơi vô lý, kỳ kỳ.

Phim bấm máy cuối tháng 8/2019, đúng một năm sau mới đóng máy và tốn thêm một năm hậu kỳ. Đại dịch làm đoàn đang quay lại dừng, qua dịch quay tiếp. Kinh phí đội lên rất nhiều. Mới đầu, Phú cao hơn Chu Diệp Anh, nhưng đến lúc quay xong, chiều cao của Chu Diệp Anh vượt trội hơn (cười). Lúc lồng tiếng, bé Phú bắt đầu vỡ giọng, giọng trầm hơn cả lúc quay.

Đạo diễn Hàm Trần tại bối cảnh phim ở Đà Nẵng.

- Quay ngắt quãng như vậy, anh làm sao giữ cảm xúc cho các diễn viên nhí?

- Tôi phải nhắc lại tình huống, khơi gợi lại cảm xúc cho các con. Mấy tháng mới gặp lại, các con có phần xa cách. Tôi nói các con ra ngoài chơi chung, có hôm cùng chơi với một chú chó ở phim trường để làm thân trở lại. Thấy các con thân lại với nhau, tôi gọi vào quay luôn.

- Sau rất nhiều phim đa thể loại: tình cảm, kinh dị, thiếu nhi, anh sẽ thử sức với thể loại nào?

- Tuy đa thể loại nhưng các phim của tôi đều hướng về chủ đề gia đình. Sau Maika - Cô bé đến từ hành tinh khác, tôi đang chuẩn bị một phim kinh dị theo cấu trúc nhiều phim nhỏ ghép thành một phim lớn, các phim nhỏ có kết nối với nhau.